Περιγραφικά στοιχεία
Η Μονή του Οσίου Λουκά βρίσκεται στο όρος Ελικών, στη Φωκίδα. Αποτελεί από ιστορικής και αρχιτεκτονικής άποψης σημαντικό τεκμήριο για την άντληση στοιχείων της Βυζαντινής τέχνης στον Ελλαδικό χώρο. Ολόκληρο το εκκλησιαστικό οικοδόμημα είναι αφιερωμένο στον Όσιο Λουκά, ο οποίος ασκήτευσε στο Στείρι της Φωκίδος τα τελευταία χρόνια της ζωής του, αφήνοντας σημαντικό έργο πίσω του. Εξαιτίας της σχέσης του με τους πιστούς, η ευρύτερη περιοχή έγινε γνωστή ως κέντρο Προσκυνηματικού ενδιαφέροντος.
Το εκκλησιαστικό συγκρότημα δομείται από δύο εκκλησίες, τη Μονή της Παναγίας και το Καθολικό που χτίζεται τις πρώτες δεκαετίες του εντέκατου αιώνα, με σκοπό να στεγάζει επίσημα τα λείψανα του Οσίου. Η αρχιτεκτονική του τυπολογία είναι σύνθετος οκταγωνικός σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με τρούλο. Σχεδιάστηκε σύμφωνα με τα πρότυπα της σχολής της Κωνσταντινούπολης αποτελώντας υπόδειγμα ναού της ίδιας αρχιτεκτονικής στον Ελλαδικό χώρο.
Το εκκλησιαστικό συγκρότημα δομείται από δύο εκκλησίες, τη Μονή της Παναγίας και το Καθολικό που χτίζεται τις πρώτες δεκαετίες του εντέκατου αιώνα, με σκοπό να στεγάζει επίσημα τα λείψανα του Οσίου. Η αρχιτεκτονική του τυπολογία είναι σύνθετος οκταγωνικός σταυροειδής εγγεγραμμένος ναός με τρούλο. Σχεδιάστηκε σύμφωνα με τα πρότυπα της σχολής της Κωνσταντινούπολης αποτελώντας υπόδειγμα ναού της ίδιας αρχιτεκτονικής στον Ελλαδικό χώρο.
Το εσωτερικό του ναού καλύπτεται από πλούσιο διάκοσμο. Μαρμάρινα δάπεδα, ψηφιδωτά και εικονογραφήσεις με εντυπωσιακά χρώματα που παρουσιάζουν στον επισκέπτη τη Μεσοβυζαντινή τέχνη. Στη κόγχη του ιερού παρατηρούμε ένθρονη τη Παναγία να κρατά στην αγκαλιά της το βρέφος, ενώ στο θόλο πάνω από το Ιερό απεικονίζεται η παράσταση της Πεντηκοστής. Στο ημιχώνιο νοτιοανατολικά αγιογραφείται η “Γέννηση” , στο μέσο της αναπαράστασης βλέπουμε το σπήλαιο μέσα στο βράχο που συμπληρώνεται δεξιά και αριστερά από τις μορφές των μάγων και τη διαδικασία του λουτρού. Κεντρική φιγούρα είναι η Παναγία, η οποία αποτυπώνεται με ιδιαιτερότητα ως προς τη στάση του σώματος της, είναι καθισμένη και όχι ξαπλωμένη όπως συνηθίζεται κρατώντας στην αγκαλιά της το βρέφος. Οι περισσότερες τοιχογραφίες χρονολογούνται στο τρίτο του εντέκατου αιώνα.
Ο ρόλος της Μονής στην Επανάσταση
Το 1821 η Μονή χρησιμοποιήθηκε και ως επαναστατικό ορμητήριο διαθέτοντας στους αγωνιστές τρόφιμα (κρασί, λάδι, ελιές) και οικονομική βοήθεια.
Η επανάσταση στο Μοριά ξεκινάει επίσημα από τον Όσιο Λούκα στις 24 Μαρτίου. Ο Δεσπότης Σαλώνων Ησαΐας ευλογεί το γεγονός και τους αγωνιστές δίνοντας τους ελπίδα και κουράγιο για την έναρξη των μαχών. Το μοναστήρι, καθόλη τη διάρκεια της επανάστασης λειτούργησε και ως καταφύγιο για τους Έλληνες, όπως το 1823 όταν περιέθαλψε τους αγωνιστές από τον Τούρκικο στρατό. Μέσα από τα γεγονότα της ιστορίας παρατηρούμε την “δράση” της Μονής κατά τα επαναστατικά χρόνια, καθώς κατάφερε με το έργο της να προσφέρει ευκαιρίες που άλλαξαν ολόκληρο τον αγώνα στη Στερεά Ελλάδα.
Η επανάσταση στο Μοριά ξεκινάει επίσημα από τον Όσιο Λούκα στις 24 Μαρτίου. Ο Δεσπότης Σαλώνων Ησαΐας ευλογεί το γεγονός και τους αγωνιστές δίνοντας τους ελπίδα και κουράγιο για την έναρξη των μαχών. Το μοναστήρι, καθόλη τη διάρκεια της επανάστασης λειτούργησε και ως καταφύγιο για τους Έλληνες, όπως το 1823 όταν περιέθαλψε τους αγωνιστές από τον Τούρκικο στρατό. Μέσα από τα γεγονότα της ιστορίας παρατηρούμε την “δράση” της Μονής κατά τα επαναστατικά χρόνια, καθώς κατάφερε με το έργο της να προσφέρει ευκαιρίες που άλλαξαν ολόκληρο τον αγώνα στη Στερεά Ελλάδα.
Η ιστοσελίδα δημιουργήθηκε στο πλαίσιο πρακτικής άσκησης της κ. Ιωάννας Παπαδοπούλου, φοιτήτριας του πανεπιστημίου Πατρών στο τμήμα “Διαχείρισης πολιτισμικού περιβάλλοντος και νέων τεχνολογιών'' και σε συνεργασία με το Σωματείο "ΔΙΑΖΩΜΑ"